Phim Agfapan APX Professional là loại phim trắng đen do Cộng hòa Liên bang Đức sản xuất, được sử dụng rộng rãi nhất trên thế giới do chất lượng rất tốt mà giá thành lại hợp lý. Phim Agfapan APX Professional gồm ba loại có các độ nhạy khác nhau là Agfapan APX Professional 25, Agfapan APX Professional 100 và Agfapan APX Professional 400.
* Phim Agfapan APX Professional 25 là loại có độ nhạy thấp, độ mịn hạt rất tốt, cho nhiều chi tiết vùng sáng cũng như vùng tối, rất thích hợp cho việc chụp ảnh kiến trúc, phong cảnh cũng như quảng cáo.
* Phim Agfapan APX Professional 100 là loại phim thông dụng, được xem là phim tiêu chuẩn cho mọi thể loại ảnh, có độ mịn hạn tốt, có độ tương phản trung bình, thích hợp cho việc chụp ảnh đời thường, ảnh sinh hoạt, ảnh chân dung và chụp cận ảnh.
* Phim Agfapan APX Professional 400 là phim có độ nhạy cao, thích hợp để chụp ảnh trong điều kiện ánh sáng yếu, và chụp ảnh đường phố. Phim cho nhiều chi tiết và khá mịn hạt. Loại phim này không chỉ có giới hạn ở độ nhạy căn bản là ISO 400/27o, mà còn có thể tráng tăng tới ISO 1600/33o.
Thao tác tráng phim Agfapan APX Professional cũng giống như thao tác tráng các loại phim đen trắng thông dụng khác. Trong bài này chúng tôi sử dụng thuốc tráng pha sẵn dạng dung dịch tiêu chuẩn của Agfa là Rodinal, với tỷ lệ pha loãng 1:9 (một phần dung dịch + chín phần nước lã), thời gian tráng 10 phút với nhiệt độ 20oC.
Dưới đây là hệ số nhân thời gian tráng phim khi bạn tráng với các nhiệt độ khác.
* 18oC = 1,2x.
* 22oC = 0,85x.
* 24oC = 0,75x.
* 26oC = 0,60x.
Lưu ý : Thời gian tráng phim không được ít hơn 5 phút, nếu không thuốc hiện hình sẽ không được thấm đồng đều trên phim, làm cho phim bị loang và mật độ trên phim không được đồng nhất.
KHÔNG GIAN TRÁNG PHIM
Không gian tráng phim cần thoáng và đủ rộng để làm việc. Phòng tối cần hoàn toàn tối nhưng thông gió, tốt nhất nên trang bị một máy điều hòa nhiệt độ để giữ cho nhiệt độ phòng được ổn định. Trong điều kiện không có phòng tối bạn có thể lắp phim vào rêu tráng phim trong hộp tối hay túi đen (changing bag).
Hộp tối
Túi đen
CHUẨN BỊ TRÁNG PHIM
Cắt đầu phim
Hãy sử dụng dụng cụ kéo đầu phim để kéo đầu phim ra khỏi hộp phim rồi dùng kéo để cắt phẳng đầu phim (film leader). Hãy tỉa tròn đầu phim để tráng cho các góc của phim làm xước cuộn phim. Hãy chú ý đừng cắt phim ngay giữa các lỗ phim.
Lắp phim vào rêu tráng phim trong phòng tối
Trong bài này chúng tôi sử dụng loại rêu tráng phim bằng nhựa loại xoắn (twist spiral). Thao tác lắp phim vào rêu là thao tác được coi như khó nhất trong khâu tráng phim, do đó bạn hãy thực tập nhiều lần với các cuộn phim hỏng ngoài sáng cho thật thành thục trước khi chính thức lắp phim vào rêu tráng phim. Trong phòng tối, hãy dùng ngón tay trỏ của bàn tay trái tìm đến vị trí lắp phim vào rêu, rồi đút đoạn đầu phim vào sâu bên trong khoảng 2 đến 3cm, hãy chú ý giữ cho phim song song với rêu tráng phim, nếu không phim sẽ dính với nhau làm cho thuốc tráng không tác động được lên nhũ tương và đoạn phim bị dính sẽ hư hỏng. Sau đó dùng hai tay giữ lấy hai bên biên của rêu tráng phim rồi xoay đều tay để phim được cuốn vào rêu tráng phim cho đến cuối cuộn phim. Đến cuối cuộn phim, hãy dùng kéo để cắt phẳng phần cuối phim ra khỏi lõi phim. Rồi cho rêu tráng phim vào hộp tráng phim, và đóng kín nắp hộp tráng phim lại để tránh khỏi bị lọt sáng.
Đến đây phim đã được lắp an toàn trong hộp tráng phim, bạn có thể bật đèn để làm việc.
Pha các dung dịch hóa chất
Hãy chuẩn bị một khay nước hoặc một chậu nước tương đối lớn có thể chứa được tối thiểu ba chiếc cốc lường.
Hãy tham khảo kỹ lưỡng lượng hóa chất cần sử dụng để tráng phim trước khi pha thuốc. Hãy lưu ý là hóa chất pha loãng không thể sử dụng lại được, do đó cần đong vừa đủ lượng hóa chất sử dụng mà thôi. Các hóa chất căn bản để tráng phim gồm 4 loại sau đây : thuốc hiện hình, thuốc ngưng hình, thuốc định hình và dung dịch thẩm thấu.
Khi pha các dung dịch, hãy khuấy cho thật đều tay và chỉ theo một chiều nhằm hạn chế sự oxy hóa của các hóa chất, và nhớ khuấy cho đến khi các hóa chất được hòa tan hoàn toàn với nhau. Sau khi chuẩn bị xong các loại dung dịch tráng phim, hãy ghi nhãn đầy đủ trên các cốc lường để tránh nhầm lần vì tất cả các loại dung dịch tráng phim đều trong suốt và không màu như nhau. Rồi đặt tất cả các cốc lường vào trong khay nước và cho nước đá và nước lã trong khay nước để làm giảm nhiệt độ của dung dịch thuốc tráng phim.
TRÁNG PHIM
Hiện hình
Hãy đặt đồng hồ tráng phim nơi dễ thấy nhất và thuận tay nhất. Hãy chuẩn bị một chiếc phễu và các lọ để đựng các dung dịch sử dụng lại được như thuốc ngưng hình và thuốc định hình. Khi dung dịch hiện hình đã đạt tới nhiệt độ 1oC tới 2oC trên nhiệt độ tiêu chuẩn, hãy đổ dung dịch hiện hình vào hộp tráng phim một cách đều tay nhưng thật nhanh chóng. Trong quá trình hiện hình, thuốc hiện sẽ tự hạ thấp xuống tới nhiệt độ chuẩn. Ngay sau khi đổ thuốc vào hộp tráng phim, bạn hãy bấm ngay đồng hồ tráng phim. Sau đó thực hiện thao tác khuấy trộn (agitation).
Thao tác khuấy trộn trong quá trình tráng phim
Sau khi bấm đồng hồ, hãy khuấy trộn bằng cách úp ngược, rồi lại úp xuôi hộp tráng phim tổng cộng 4 lần trong 10 giây đầu tiên. Sau đó đập nhẹ đáy hộp phim xuống bàn làm việc vài lần để làm tan bọt khí đọng trên phim. Thao tác khuấy trộn được thực hiện mỗi phút một lần trong suốt thời gian hiện hình. Khoảng 15 giây trước khi thời gian hiện hình chấm dứt, hãy đổ bỏ thuốc hiện hình.
Ngưng hình
Sau khi đổ bỏ hết thuốc hiện hình, hãy nhanh chóng đổ thuốc ngưng hình vào hộp tráng phim và khuấy trộn liên tục trong phút đầu tiên. Sau đó cứ mỗi phút lại lặp lại việc khuấy trộn một lần. Thời gian ngưng khoảng 3 đến 4 phút và không đòi hỏi phải thật chính xác. Sau khi ngưng hình, bạn có thể đổ thuốc ngưng vào một lọ bảo quản để có sử dụng lại được.
Định hình
Sau đó hãy đổ thuốc định hình vào hộp tráng phim. Thao tác khuấy trộn phải được thực hiện liên tục trong phút đầu tiên và được lặp lại mỗi phút một lần trong suốt thời gian ngưng hình. Thời gian định hình với dung dịch định hình nhanh (rapid fixer) vào khoảng 4 đến 5 phút, đối với bài thuốc định hình tiêu chuẩn, thời gian định hình phải được kéo dài từ 8 đến 10 phút. Sau khi hoàn tất việc định hình, bạn hãy đổ thuốc vào một lọ bảo quản có nắp đậy kín để có thể sử dụng lần sau.
RỬA PHIM
Ngâm vỗ
Sau khi định hình, bạn có thể mở nắp hộp tráng phim, đặt một vòi nước chảy vào giữa rêu tráng phim trong khoảng 5 phút để loại bỏ bớt các hóa chất còn đọng trên phim. Sau đó hãy vớt rêu tráng phim ra một khay nước đủ lớn để làm ngập phim trong đó. Cứ 5 phút một lần, hãy thay nước mới và thực hiện thay nước khoảng 20 lần là phim đã sạch hóa chất. Để thực hiện nhanh việc rửa phim, bạn có thể thêm vào khay nước một vài giọt hóa chất rửa phim (washing aid, hoặc hypo eliminator), và số lần thay nước chỉ cần thực hiện khoảng 5 lần là được.
Hoàn tất việc rửa phim
Vào lần thay nước cuối cùng, hãy thêm dung dịch thẩm thấu (wetting agent) vào khay nước và xóc rêu tráng phim trong dung dịch này khoảng 30 giây để làm căng bề mặt phim khi phơi, nhằm loại bỏ các giọt nước đọng trên phim.
PHƠI, SẤY PHIM
Sau khi vớt phim ra khỏi dung dịch thẩm thấu, hãy dùng kẹp phơi phim để kẹp chặt đoạn cuối phim để có thể treo lên sau này, nếu không có kẹp phơi phim, bạn có thể tự làm các móc nhỏ để móc vào lỗ phim. Sau đó hãy tháo cuộn phim ra khỏi rêu tráng phim một cách hết sức cẩn thận, vì trong giai đoạn này phim rất dễ bị xước do nhũ tương còn ướt. Hãy treo phim lên với độ cao khoảng 2 mét để tránh không cho phim chạm đất (một cuộn phim 135-36 có chiều dài khoảng 1,68 – 1,70 mét). Ở đầu phim bạn cũng dùng kẹp hoặc móc có một trọng lượng hơi nặng (khoảng 20 gram) để duỗi thẳng cuộn phim trong quá trình phơi phim. Sau khi phơi phim bạn có thể dùng dụng cụ tuốt các giọt nước còn đọng trên phim được làm bằng da sơn dương hay lạc đà. Nếu không có dụng cụ tuốt nước bạn có thể dùng ngón trỏ và ngón giữa để kẹp lấy cuộn phim và tuốt nước từ trên xuống dưới suốt chiều dài cuộn phim. Hãy cẩn thận, nếu không bạn sẽ làm xước toàn bộ cuộn phim. Bạn nên phơi phim nơi thông thoáng và ít bụi. Nếu cần sử dụng phim ngay, bạn có thể dùng dụng cụ sấy tóc để sấy phim. Hãy điều chỉnh nhiệt độ sấy thấp nhất, và sấy trên lưng cuộn phim (phía có bề mặt bóng của cuộn phim), và cách xa cuộn phim tối thiểu 30cm.
BẢO QUẢN PHIM
Sau khi phim đã được phơi hoặc sấy khô, bạn hãy cắt cuộn phim ra thành các đoạn gồm 6 khung hình rồi bảo quản mỗi đoạn trong một ngăn của bao phim. Khi cắt phim hãy nhớ đeo găng tay, và luôn luôn cầm các đoạn phim trên phần mép của đoạn phim để tránh làm xước phim. Thao tác này phải được thực hiện nơi hoàn toàn khô ráo. Sau khi đã cho toàn bộ cuộn phim vào bao phim, hãy vuốt thật phẳng bao phim nhằm loại bỏ không khí trong bao phim ra, rồi dằn phim dưới một chồng sách nặng trong một đêm để làm phẳng phim.
ĐÁNH GIÁ PHIM SAU KHI TRÁNG
Phim tráng dư
Phim tráng đúng
Phim tráng thiếu
(Xin tham khảo thêm các bài viết về kỹ thuật tráng phim Ilford và tráng phim Kodak trên site)
(Tài liệu do biên tập có tham khảo thêm trang agfa.net).