Có nhiều ống kính cùng tiêu cự, nhưng được nhà sản xuất làm ra với nhiều độ mở khẩu tối đa khác nhau ví dụ như Canon EF50mm F1.8 STM, EF50mm F1.4 USM hay EF50mm F1.2L USM. Người sử dụng thường đặt câu hỏi, tôi nên chọn ống kính có độ mở khẩu tối đa nào?
Câu trả lời thường gặp đó là độ mở khẩu càng lớn thì vùng DOF càng hẹp, bokeh mịn và sử dụng được trong điều kiện ánh sáng yếu. Vậy độ mở khẩu càng lớn càng tối ưu?
Vì sao không làm ống kính độ mở khẩu lớn nhất và hiện tượng loạn thị
Là hiện tượng máy ảnh không thể lấy nét chính xác một vùng ảnh trong khung hình. Vùng ảnh trên 2 trục không thể đồng thời hội tụ vào tiêu diện. Cụ thể vùng ảnh trên trục ngang hội tụ chính xác, nhưng hình ảnh trên trục dọc có thể sai hoặc ngược lại. Dẫn đến hình ảnh bị kéo giãn. Ống kính có độ mở khẩu càng lớn thì độ nét càng suy giảm, dễ bị hiện tượng loạn thị. Đó cũng là lý do các nhà sản xuất không làm ra các ống kính có độ mở khẩu rộng hơn F1. Vậy thì, nên chọn độ mở ống kính nào F1.2, F1.4, F1.8 hay F2.8?
Chất lượng tối ưu
Các ống kính máy ảnh, nói chung, thường không cho chất lượng hình ảnh cao ở độ mở khẩu rộng nhất và bị suy giảm khi dùng độ mở khẩu nhỏ nhất.
Chất lượng hình ảnh nằm ở vùng trung tâm thường cao hơn vùng ảnh ngoại vi. 
Nhìn vào biểu đồ ống kính Fujinon XF50mmF1 R WR ở trên ta thấy, ở độ mở khẩu rộng nhất F1, chất lượng hình ảnh gần như ở mức thấp nhất trong toàn bộ dải khẩu độ, nhất là vùng ngoại vi. Chất lượng ống kính cao nhất trong mức từ F2.8 đến F8 mức cao nhất là F4.
Tương tự, khi nhìn vào biểu đồ ống kính Canon EF50mm F1.4 USM ở bên phải ta thấy, ở độ mở khẩu rộng nhất F1.4, chất lượng hình ảnh cũng gần như ở mức thấp nhất trong toàn bộ dải khẩu độ kể cả vùng ngoại vi. Chất lượng ống kính cao nhất trong mức từ F2.8 đến F5.6 mức cao nhất là F4. Cả 2 biểu đồ trên đều cho thấy hiệu suất quang học của ống kính chỉ phát huy cao nhất ở độ mở khẩu nhỏ hơn mức lớn nhất trung bình từ 2 đến 3 stop. Tùy vào từng ống kính mức khẩu độ tối ưu có thể thay đổi.
Điều này dường như cũng không sai với ống kính Macro, vốn được thiết kế cho hiệu suất cao ở độ mở khẩu nhỏ (tối ưu DOF), và cả ống kính góc rộng (Wide Angle) hay ống kính Tele. Một số ít trường hợp các ống kính có chất lượng đồng đều trong hầu hết dải khẩu độ hoặc tối ưu cho độ mở khẩu rộng nhất, nhưng hiệu suất cao nhất vẫn cách độ mở lớn nhất từ 1 - 2 stop.
Chọn độ mở khẩu lớn nhất nào
Giờ là lúc trả lời cho vấn đề trên. Hãng sản xuất làm ra các ống kính F1.4 để chụp ở khẩu độ tối ưu từ mức F2.8, hay mức tối đa F2.8 để chụp ở khẩu độ tối ưu từ F5.6. Vậy nếu ống kính có độ mở từ F4 thì chắc chắn gần như nó được sử dụng trong phòng chụp với khẩu độ tối ưu F8, dù có thể dùng ngoài trời. Tương tự cho các ống kính khác.
Tính tương đối
Những gì nói trên giả định chụp ảnh cần mức chi tiết và độ nét cao khi chủ thể xuất hiện nhỏ trong khung hình (bằng hoặc nhỏ hơn độ phân giải 30line/mm). Nếu chụp cận cảnh hoặc ở khoảng cách gần (bằng hoặc lớn hơn độ phân giải 10line/mm), chủ thể xuất hiện lớn trong khung hình thì chi tiết và độ nét không còn quá quan trọng. Tùy theo nhu cầu về độ nét, điều kiện ánh sáng hay muốn DOF mỏng (Bokeh đẹp và hậu cảnh xóa mờ) thì có thể chọn độ mở khẩu tương ứng.
+ 0 + 0 
 |
|
